«Να γίνει ο Πειραιάς εναλλακτικό κέντρο ναυτικής διαιτησίας»

Στο πλαίσιο των προσπαθειών για την ανάπτυξη του Πειραιά ως διεθνούς ναυτιλιακού κέντρου παροχής υψηλού επιπέδου υπηρεσιών στη Ναυτιλία, και με αποκλειστικά ιδιωτική πρωτοβουλία, ιδρύθηκε το 2005, με έδρα τον Πειραιά, η Ένωση για τη Ναυτική Διαιτησία" (Piraeus Association for Maritime Arbitration) PAMA.

Ωστόσο όπως επισημαίνει μι-λώντας στην «Ακτή Μιαούλη» η Γενική Γραμματέας της Ένωσης κ. Τζένη Πουρνά- ρα Βαρδαβίλια και με αφορμή για τις συζητήσεις για τη δημιουργία cluster «σε διεθνές ναυτιλιακό κέντρο μπορεί να εξελιχθεί πολύ περισσότερο η Ελλάδα αν όλοι μας αντιληφθούμε τις δυνατότητες μας και προτάξουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα προς όφελος της Ελληνικής Οικονομίας, χωρίς ανασταλτικές ιδεοληψίες όμως!»

Στόχος όπως τονίζει της Ένωσης είναι να καταστήσει τον Πειραιά ένα εναλλακτικό διεθνές κέντροναυτικών διαιτησιών.

- Ποιοι οι στόχοι της  Ένωσης;

Στόχος της είναι να καταστήσει τον Πειραιά ένα εναλλακτικό κέντρο ναυτικών διαιτησιών, οι οποίες θα διεξάγονται με αξιοπιστία, υψηλή ποιότητα, μικρότερο κόστος και σε μικρότερο χρόνο. Επίσης να δοθεί διέξοδος στις ανάγκες των με-σογειακών χωρών όπως και των μικρών ναυτιλιακών εταιρειών να καταφεύγουν, όποτε είναι δυνατόν, σε κέντρο Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης με μικρότερο κόστος. Το απαγορευτικό κόστος στο Λονδίνο, Νέα Υόρκη και Β. Ευρώπη καταλήγει σε αρνησιδικία κυρίως για τους μικρούς εφοπλιστές!

Μέλη της Ένωσης είναι εξέχοντες πρώην δικαστικοί, πανεπιστημιακοί, τραπεζίτες, ναυτιλιακοί δικηγόροι, τεχνικοί πραγματογνώμονες, ναυλομεσίτες, ναυτιλιακές εταιρείες, καθώς και άλλες προσωπικότητες που έχουν ασχοληθεί με τη ναυτιλία από διάφορες πλευρές.

- Υπάρχει η απαραίτητη τεχνογνωσία;

Οι Έλληνες πλοιοκτήτες μέσα στα τελευταία 10-15 χρόνια ανεδείχθησαν πρωταγωνιστές στις παραγγελίες νέων ναυπηγήσεων και αγορές μικρής ηλικίας τονάζ, με αποτέλεσμα ο μέσος όρος ηλικίας του ελληνόκτητου στόλου να έχει μειωθεί εντυπωσιακά. Σπουδαίο ρόλο στην παρακολούθηση της καλής εκτέλεσης των υπό ναυπήγηση πλοίων στα ναυπηγεία κυρίως της Ιαπωνίας, Νοτίου Κορέας και Κίνας διαδραμάτισαν Έλληνες ναυπηγοί, τεχνικοί σύμβουλοι και μηχανικοί θαλάσσης. Η τεχνογνωσία και οι εμπειρίες αυτών των στελεχών σ' αυτό τον χώρο υπερέχει σημαντικά από συναδέλφων τους άλλων χωρών που δεν είχαν τις ανάλογες ευκαιρίες. Η χρησιμοποίησή τους σε ρόλο διαιτητών, διαμεσολαβητών ή εμπειρογνωμόνων σε διαφορές που απορρέουν από τις πολυάριθμες ναυπηγικές συμβάσεις, όπως και των αγοροπωλησιών, θα ήταν πολύτιμη δεδομένου ότι σήμερα οι Έλληνες εμπειρογνώμονες στον ναυτιλιακό χώρο υπερέχουν τόσο σε αριθμό όσο και σε εμπειρία. Συνεπώς, ο ρόλος του Διαιτητή ή/και του Διαμεσολαβητή θα μπορούσε άνετα να αναληφθεί από έγκριτους εν ενεργεία και συνταξιούχους τεχνικούς και στελέχη ναυτιλιακών εταιρειών, μετά από σύντομη ειδική κατάρτιση.

Άλλωστε ξένα δικηγορικά γραφεία που, κακώς, σχεδόν μονοπωλούν τον χειρισμό αυτού του είδους των διαφορών, συνεργάζονται με τους Έλληνες εξαίρετους νομικούς και ειδικούς του χώρου.

Εμείς γιατί δεν ακολουθούμε το παρά-δειγμά τους να συνεργαστούμε καλύτερα και πιο αποτελεσματικά μεταξύ μας; Το όφελος θα ήταν τεράστιο για τον τόπο μας και τον κλάδο!

Οι (διεθνείς) διαιτησίες διέπονται από τον Πρότυπο Νόμο της UNCITRAL για τη Διεθνή Εμπορική Διαιτησία, όπως έχει υιοθετηθεί από την Ελλάδα και διεξάγονται σύμφωνα με τους Κανόνες Ναυτικής Διαιτησίας που έχουν συνταχθεί από την Ένωση. Οι ανωτέρω διαδικασίες δεν διαφέρουν από αυτές που υιοθετούνται στο Λονδίνο.

Οι κανόνες, μαζί με πρότυπες διαιτητικές ρήτρες, τα βιογραφικά των μελών της Ένωσης και άλλες πληροφορίες, είναι ανηρτημένοι και εύκολα προσβάσιμοι στον ιστότοπο της Ένωσης (www. mararbpiraeus.eu). Τους Κανόνες αυτούς πρέπει να μνημονεύουν οι διαιτητικές ρήτρες των ναυτιλιακών συμβάσεων και ιδίως ίων ναυλοσυμφώνων και ίων αγοραπωλησιών πλοίων και άλλων συμφωνιών, προκειμένου να εφαρμοστούν κατά τη διεξαγωγή της διαιτησίας. Ακολουθούν τις πιο σύγχρονες αντιλήψεις στα θέματα της ad hoc διαιτησίας, έχοντας λάβει υπόψη τους αντίστοιχους κανόνες άλλων ενώσεων (όπως LMAA, SMA, SIAC) που διενεργούν ναυτικές διαιτησίες.

Τα κύρια χαρακτηριστικά των Κανόνων είναι ότι οι διάδικοι μπορούν ελεύθερα να ορίζουν τον διαιτητή ή τους διαιτητές τους, ημεδαπούς ή αλλοδαπούς, να εκ-προσωπούνται από δικηγόρους της επιλογής τους, ημεδαπούς ή αλλοδαπούς, να επιλέγουν τη γλώσσα στην οποία θα διεξαχθεί η διαιτησία, καθώς και το εφαρμοστέο ουσιαστικό δίκαιο που θα διέπει τη διαφορά τους, ακόμη και να επιλέγουν τόπο διεξαγωγής της διαδικασίας διαφορετικό από τον Πειραιά. Αν το επιθυμούν ή διαφωνούν μεταξύ τους για την επιλογή του μοναδικού ή του τρίτου διαιτητού, τότε ο Πρόεδρος της Ένωσης τον επιλέγει από τον κατάλογο των τακτικών μελών της. Ιδιαίτερα ελκυστική είναι η διαιτησία της Ένωσης, λόγω της ταχύτητας διεξαγωγής της και του ανταγωνιστικού κόστους, που είναι σημαντικά κατώτερα από τα αντίστοιχα άλλων γνωστών κέντρων του εξωτερικού.

- Ποιο το «πεδίο δράσης»;

Τα ναυτιλιακά συμφέροντα που ασχολούνται με την ακτοπλοΐα (επιβατηγά) την κρουαζιέρα/ yachting (τουρισμός) και τις δραστηριότητες της ναυτιλίας μικρών αποστάσεων (Μεσογειακά) μπορούν να προσφύγουν στις προσφερόμενες από την Ένωση εναλλακτικές λύσεις, ενώ και σε συμβάσεις επισκευών, αγοραπωλησίας, ναύλωσης, προμηθειών κ.λπ. πρέπει να γίνεται προσπάθεια να ενσωματώνεται η ρήτρα διαιτησίας της Ένωσης.

Είναι σαφές ότι όπου οι συμβαλλόμενοι είναι αλλοδαποί, τουλάχιστον από την μία πλευρά, είναι ελκυστική η διαιτησία σε άλλη γλώσσα και με διεθνές δίκαιο παρά υπό τον περιορισμό των τοπικών συνθηκών και όρων. Επίσης ακούγεται παράδοξο να μεταφέρουν τις διαφορές τους Έλληνες αντισυμβαλλόμενοι σε ξένα fora για επίλυση, χωρίς να εξετάσουν προηγουμένως τις δυνατότητες πιο πρακτικών επιλογών.

Οι ασφαλιστές και τα Ρ&Ι Clubs έχουν την δυνατότητα να μειώσουν κατά πολύ το κόστος των ασφαλίστρων αν πεισθούν ότι οι προσφερόμενες νομικές και άλλες υπηρεσίες στην Ελλάδα τους εξυπηρετούν επαρκώς.

- Υπάρχει κάποιο «αρνητικό» στοιχείο;

Συχνά προβάλλεται το αρνητικό επιχείρημα ότι οι αντισυμβαλλόμενοι αδυνατούν να επιμείνουν κατά τις διαπραγματεύσεις σε διαφορετικές από τις συνήθεις ρήτρες διαιτησίας. Πράγματι αυτό είναι μάλλον ακατόρθωτο, ειδικότερα με την παρούσα ναυτιλιακή κρίση. Θα πρέπει όμως να επισημανθεί σε όλους τους ενδιαφερομένους ότι σε περιπτώσεις που ανακύψουν διαφορές, διαρκούσης της συνεργασίας, η από κοινού απόφαση των μερών να τροποποιήσουν την ρήτρα της διαιτησίας μπορεί να γίνει με addendum στο αρχικό συμβόλαιο, αν τα μέρη αποφασίσουν ότι αυτή η επιλογή είναι συμφέρουσα.

Στους στόχους της Ένωσης είναι και η διοργάνωση, είτε αυτοτελώς είτε σε συνεργασία με άλλες Ενώσεις, της διεξαγωγής και Διαμεσολαβήσεων στον τομέα των ναυτιλιακών διαφορών. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται συχνά από τις Ναυτιλιακές Εταιρίες, Αγγλικά δικηγορικά γραφεία και αλλοδαπούς διαμεσολαβητές διότι είναι σύντομη, οικονομική και δια-σώζει τα μέρη από χρονοβόρες διαδικασίες που επηρεάζουν αρνητικά την συνέχεια των επιχειρηματικών συμπράξεων.

Στην διαδικασία της Διαμεσολάβησης οι διαμεσολαβητές δεν είναι κρίνουν τις υποθέσεις με βάση αμιγώς νομικά κριτήρια, όπως είναι υποχρεωμένοι να πράξουν οι δικαστές και οι διαιτητές. Αντίθετα ο/η διαμεσολαβητής δεν χρειάζεται και δεν επιτρέπεται να κρίνει την υπόθεση ούτε να διαδραματίσει ρόλο κριτή έχοντος γνώμη. Αντιθέτως πρέπει να είναι απολύτως ουδέτερος χωρίς να εκφράζει γνώμη, εκτός αν ζητηθεί και από τα δύο μέρη. Μοναδικός σκοπός του/ης είναι να κατορθώσει να φέρει κοντά τα αντικρουόμενα μέρη ώστε να καταλήξουν σε μία συμφωνία κοινά αποδεκτή

Κατά την διάρκεια της διαδικασίας δίνεται η ευκαιρία στους διαδίκους και τους συμβούλους τους να εκτιμήσουν τις εκατέρωθεν θέσεις, αδυναμίες, ανάγκες, σύγκριση απαιτούμενου χρόνου και κόστους για την κρίση των απαιτήσεων δικαστικώς και την πιθανή διάρρηξη των σχέσεών τους, επαγγελματικών η άλλων.

Οι λύσεις δεν είναι απαραίτητα άσπρο/ μαύρο. Συμβιβαστικές, ανάλογα και με τις υπάρχουσες ταμειακές ανάγκες εκάστου των μερών, εντός εφικτών χρονικών ορίων, ανταλλαγές, αντισταθμίσεις, νέες συμφωνίες απ' όπου αναμένονται νέα οφέλη και για τις δύο πλευρές.

Η δέσμευση της εμπιστευτικότητας είναι υποχρεωτική, η φήμη των μελών διαφυλάσσεται, η πολυετής απασχόληση των διαδίκων και των συνεργατών τους αποφεύγεται και είναι δυνατόν να επανέλθουν οι σχέσεις και οι συνέργιες όχι μόνο στην πρότερη κατάσταση αλλά πι-θανόν ενδυναμωμένες μετά την δοκιμασία της αντιδικίας και την απαραίτητη αυτοπρόσωπη επαφή των διαδίκων.

- Maritime Cluster. Ποια η εικόνα;

Συχνότατα εξαγγέλλεται η σύσταση Maritime Cluster του Πειραιά (ναυτιλιακή συστάδα) την οποία θα αποτελέσουν οι επαγγελματικές ενώσεις και φορείς που εκπροσωπούν τις παράπλευρες δραστηριότητες της ελληνόκτητης ναυτιλίας. Η ουσιαστική δημιουργία και λειτουργία μιας τέτοιας ιδιωτικής οργάνωσης και οι συντονιστικές της ενέργειες θα ήταν πολύτιμο συμβουλευτικό όργανο για την εκάστοτε Κυβέρνηση και το αρμόδιο Υπουργείο για να εκτιμήσουν και συ-ντονίσουν αποτελεσματικά τις ήδη επεξεργασμένες από κοινού προτάσεις όλων των λειτουργούντων φορέων με αντικείμενο την υποστήριξη του κλάδου για την Ελλάδα.

Σημαντική προστιθέμενη αξία μπορεί να προέλθει από τις εξαγωγές υπηρεσιών, τεχνογνωσίας, επισκευών, ειδικών κατασκευών κλπ.

Σε Διεθνές ναυτιλιακό κέντρο μπορεί να εξελιχθεί πολύ περισσότερο η Ελλάδα αν όλοι μας αντιληφθούμε τις δυνατότητες μας και προτάξουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα προς όφελος της Ελληνικής Οικονομίας, χωρίς ανασταλτικές ιδεοληψίες όμως!

- Ποια η στάση της «αγοράς»;

Σύμφωνα με τα στοιχεία του κ. Χρύσωνα Σαριγιαννίδη, Ναυπηγού και μέλους του ΡΑΜΑ (από την ομιλία του στο ετήσιο συνέδριο του Ε.Λ.Ι.Ν.Τ. τον Νοέμβριο 2015), οι παράγοντες που εκτιμάται ότι λαμβάνονται υπ' όψη για την επιλογή φορέα και χώρας για πιθανή διαιτησία ή διαμεσολάβηση με την αντίστοιχη ανταπόκριση από Ελληνικής πλευράς ως ακολούθως:

Κατά την γνώμη της κυρίας Πουρνάρα, είναι δυνατόν να βελτιωθούν σημαντικά, τα προς το παρόν αρνητικά στοιχεία, μετά από συνεργασία  των ενδιαφερομένων παραγόντων.
"Οι μέθοδοι της στήριξης της 'Ένωσης για να προχωρήσει αυτό το έργο θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σοβαρά από την ναυτιλιακή κοινότητα και το Κράτος ώστε να μην υστερούμε σε κανένα τομέα. Η πρόκληση είναι εδώ!", καταλήγει.